Szkoła Podstawowa nr 3 im. Adama Mickiewicza w Kraśniku

Samodzielna nauka dziecka w domu, zwana odrabianiem lekcji, stanowi niezwykle ważny element w procesie nauczania i wychowywania. Praca domowa ucznia jest kontynuacją nauki szkolnej przygotowującej dziecko do samokształcenia. Praca domowa opiera się głównie na materiale programowym realizowanym w czasie kolejnych jednostek lekcyjnych, ma zazwyczaj charakter utrwalający wiadomości i umiejętności nabyte w szkole. To właśnie w domu najczęściej dziecko ma możliwości i okazję ponownego przemyślenia czy rozszerzania swojej wiedzy na określony temat.

Dlaczego nauczyciele zadają prace domowe?

 Dzięki odrabianiu prac domowych dziecko może:

         Powtórzyć i utrwalić wiedzę zdobytą w czasie zajęć lekcyjnych.

         Sprawdzić posiadane wiadomości.

         Pogłębić wiedzę na dany temat.

         Nauczyć się korzystania z różnych źródeł, np.: Internet, słowniki, encyklopedie, itp.

Pracować samodzielnie i we własnym tempie.

Przygotować się do następnych lekcji.

  Praca domowa może także rozwinąć w dziecku dobre zwyczaje i nawyki, np.:      

• uczy dziecko dokładności,
• uczy samodyscypliny i odpowiedzialności,
• rozwija w dziecku pozytywny stosunek do nauki( systematyczność, pilność ),
• rozwija wyobraźnię, pomysłowość i twórcze podejście do wykonywanych zadań

Dlaczego dzieci nie lubią odrabiania prac domowych?

• bardzo często jest to związane z ilością zadanej pracy;
• ma również związek z brakiem umiejętności uczenia się w domu;
•  brakiem pomocy i kontroli ze strony rodziców podczas odrabiania lekcji;
• wiąże się z niewielkim zainteresowaniem rodziców nawet małymi sukcesami dzieci;

Można wyróżnić dwa rodzaje prac domowych:

ustne

pisemne (praktyczne)

      Uczeń, który dobrze opanował treści przekazywane przez nauczyciela, potrzebuje czasu na utrwalanie, które najczęściej odbywa się w domu. Dlatego te dwa rodzaje prac domowych mają za zadanie: kształtować i doskonalić umiejętności sprawnego i poprawnego wypowiadania się w mowie i piśmie. Różnego rodzaju prace pisemne, wykonywanie ćwiczeń i zadań, kształci umiejętność rozumienia, rozwija myślenie, doskonali technikę czytania pozwala na obserwacje, wnioskowanie, klasyfikowanie zebranie dodatkowych informacji, oraz  korzystanie z encyklopedii, słowników i innych źródeł wiedzy.

  Warunki pracy

Dziecko powinno mieć stworzone odpowiednie warunki do pracy. Nie powinno odrabiać lekcji w pokoju gdzie wiele rzeczy zakłóca spokój, ponieważ trudno o koncentrację i skupienie. Kiedy po pomieszczeniu, w którym dziecko ma odrabiać lekcje, chodzą inne osoby, włączone jest radio czy telewizor nie sposób oczekiwać, że zadanie zostanie wykonane właściwie. Sporo dzieci odrabia lekcje, siedząc przed włączonym telewizorem. Jeśli dziecko odrabia pracę domową w obecności rodzica czy innych domowników istnieje niebezpieczeństwo, że przy pojawieniu się najmniejszych trudności będzie szukało u nich pomocy. Dziecko powinno się przede wszystkim nauczyć wytrwałości i przyzwyczaić do tego, że nie wszystko od razu się udaje. Musi nauczyć się dokładania wysiłku, żeby dotrzeć do celu. Nie chodzi o odmawianie dziecku pomocy, tylko o pomaganie mu w taki sposób, żeby wzrastało jego poczucie odpowiedzialności i samodzielności. Rodzic powinien postarać się doprowadzić do tego, żeby dziecko odrabiało lekcje we własnym pokoju albo w takim pomieszczeniu, gdzie może być samo.

1.  Spokojne miejsce do pracy

Miejsce pracy dziecka ma szczególne znaczenie. Jest istotnym warunkiem efektywnej nauki. Powinno być tak dostosowane do potrzeb dziecka, żeby dobrze się w nim czuło. Muszą być przy tym spełnione pewne warunki:

• Miejsce pracy powinno być jasne. Nie oznacza to jednak, że biurko koniecznie musi być usytuowane przy samym oknie.
• Biurko i miejsce do siedzenia muszą być dopasowane do wzrostu dziecka.
• Właściwe oświetlenie miejsca pracy - najlepiej, jeśli światło pada z lewej strony stołu czy biurka (należy brać pod uwagę, którą ręką dziecko pisze).
• Miejsce pracy powinno być uporządkowane. Jeśli przed rozpoczęciem pracy trzeba długo szukać zeszytów, powstaje u dziecka stres.
• Zabawki czy podręczniki, których dziecko nie potrzebuje przy odrabianiu lekcji, powinny być sprzątnięte z biurka.
• Niezbędne przybory szkolne (ołówki, słowniki, kalkulator) powinny zawsze być pod ręką.
• Miejsce do nauki przewietrzone

2. Reguły ułatwiające naukę i pracę:

• Dziecko odrabia lekcje samodzielnie.
• Oglądanie telewizji czy słuchanie radia jest zabronione podczas odrabiania lekcji.
• Po odrobieniu lekcji wszystkie przybory wracają na swoje miejsce.
• Zapakowanie plecaka na następny dzień zgodnie z planem lekcji.
• Konsekwentne przestrzeganie tego, żeby dziecko zaczynało zabawę dopiero po odrobieniu lekcji.

Dziecko nie będzie z własnej inicjatywy wprowadzało w życie i przestrzegało tych reguł. Rodzic musi je do tego dopingować i towarzyszyć mu przez jakiś czas w utrwalaniu tych zasad oraz dyscyplinować. Nie należy się zniechęcać, jeśli nasze starania nie spotkają się z entuzjastyczną reakcją. Dla wdrożenia tych reguł potrzebny jest czas (parę miesięcy, rok, a nawet dłużej).

3. Nauka samodzielnej pracy

Zanim dziecko zacznie odrabiać lekcje, omów z nim, co ma do zrobienia. Niech przejrzy w twojej obecności zeszyty i oceni, czy samo da sobie z tym radę i czy będzie miało problemy ze zrozumieniem. Pomóż mu zrozumieć zadania jeśli nie potrafi. W przypadku gdy nie ma żadnych problemów, dziecko powinno samodzielnie odrobić lekcje. Ważne jest, żeby ten wysiłek podjęło samo. Konsekwentne trzymanie się tych zasad nie będzie łatwe. Wytrwanie przy swoich wymaganiach jest konieczne. Nie oczekujmy, że wszystkie problemy rozwiążą się z dnia na dzień.

Dziecko musi nauczyć się pracować samodzielnie, ponieważ umacnia to odpowiedzialność dziecka, a tym samym rozwija jego zdolność koncentracji i wytrwałość. W przypadku odrabiania lekcji poczucie odpowiedzialności to ważny środek wychowawczy. Po przejrzeniu pracy domowej dziecka, poinformujmy je, ile zrobiło błędów (nie mów dokładnie, jakie to były błędy).Dziecko powinno samo je wyszukać i poprawić używając słownika. Dzięki takiemu postępowaniu przyczyniamy się do wyrobienia poczucia odpowiedzialności i samokontroli u dziecka. Uczy się ono, że na skutek braku skupienia ma więcej do zrobienia i że wszystko musi być wykonane samodzielnie, a nie przez rodziców.

4. Kształtowanie pozytywnego stosunku do nauki szkolnej, kolegów, nauczycieli.

Dziecko w wieku 6-7 lat posiada system moralny, który nie akceptuje zła pojętego jako jego krzywda. Dla dziecka dobre jest to, co jest dla niego przyjemne, a złe to, co przykre, nieprzyjemne. Wiele sytuacji, które nie zostaną właściwie przez dzieci zrozumiane, a będą przez nas krytykowane wytworzy tylko atmosferę niechęci, a być może i wrogości. Nie omawiajmy problemów dot. dorosłych, szkoły czy nauczyciela w ich obecności.

5. Organizacja czasu dziecka

Rodzice powinni się umówić z dzieckiem, kiedy odrabia ono zadania domowe, aby przyzwyczaić go w ten sposób do stałych godzin pracy, a tym samym ustalić określony rytm pracy i wypoczynku dziecka. Wdrożenie dziecka w ten rytm ułatwi mu pracę nastawiając na nią umysł w określonych godzinach. Między 13.00 a 15.00 spada koncentracja, musimy pamiętać aby dziecko nie odrabiało lekcji zaraz po powrocie ze szkoły. Zdolność koncentracji – to umiejętność skupiania uwagi na ściśle określonej i opisanej dziedzinie. Koncentracja oznacza skierowanie energii na jedną dziedzinę i zajmowanie się nią w intensywny sposób. Brak koncentracji i nieuwaga stają się problemem przede wszystkim w szkole. W młodszym wieku jej brak sygnalizuje niemożność zajęcia się na czymś przez dłuższy czas. Jednakże rodzice zaczynają się martwić dopiero wtedy, kiedy dziecko otrzymuje w szkole złe oceny, a zadania szkolne wypełnia połowicznie, błędnie lub wcale. Na tym etapie rodzicom trudno jest określić przyczyny tego stanu rzeczy i szukają rady u specjalisty.

6. Zainteresowanie nauką i przeżyciami dziecka oraz kontrola pracy domowej.

Dziecko w młodszym wieku szkolnym dopiero wykształca nawyk systematycznej pracy, obowiązkowość, uczy się odpowiedzialności i organizacji własnej pracy. Z tego powodu bardzo ważne jest poświęcenie dziecku każdego dnia czasu, w którym rodzice dowiedzą się, co dziecko robiło w szkole  oraz jako pracę domową ma do zrobienia. Dziecko widząc zainteresowanie najbliższych jego pracą również zaczyna rozumieć, że ta praca jest ważna. Wypracuje nawyk odrabiania pracy domowej, którego z czasem nie będziemy potrzebowali kontrolować.

 Zasady postępowania z dzieckiem 

    Ustalić zrozumiałe dla dziecka zasady nauki, zabawy a także pracy (w wymiarze dostępnym dziecku). Chętniej podporządkuje się ono temu, co rozumie, niż poleceniom, których sensu nie będzie pojmować.
Dziecko powinno mieć w domu nie tylko prawa i przywileje, ale także obowiązki, z których będzie się wywiązywać. Nauczy się w ten sposób odpowiedzialności za to, co robi, dotrzymywania słowa, systematyczności, obowiązkowości. Przydzielane dziecku obowiązków powinno być dobrane do jego możliwości, aby nie zniechęcać lecz zachęcać do ich wykonania. Nadmierne obowiązki nie przyczynią się do rozwoju dziecka, a już na początku spowodują jego niechęć do wykonywania jakichkolwiek prac.

• Rodzice powinni wymagać od dziecka przestrzegania ustalonych zasad, wykonywania przyjętych obowiązków, w tym także obowiązków szkolnych, właściwego zachowania wobec siebie, nauczycieli, kolegów, innych dorosłych. Stawianie dziecku wymagań jest motorem jego rozwoju, ponieważ podnosząc stale poprzeczkę tych wymagań sprawiamy, że dziecko nabywa coraz to nowe umiejętności, kształtuje nowe cechy, uczy się zasad postępowania. Stawiając właściwe wymagania kształtujemy dziecko.
• Ustalając zasady i określając wymagania rodzice powinni konsekwentnie je egzekwować. Zasady są po to, aby dzieci  zgodnie z nimi postępowały. Nie egzekwowanie poleceń czy ustaleń uczy dziecko lekceważenia i niedbałości.
• Rodzice powinni z dziećmi rozmawiać, aby niezrozumiała sytuacja nie stała się źródłem ukształtowania niewłaściwych postaw. Poświęcając dziecku czas nie należy jednocześnie wykonywać różnych rzeczy za niego.
  Dziecko w wieku siedmiu lat potrafi już bardzo dużo i dlatego nie wyręczajmy go niepotrzebnie. Z wieloma rzeczami poradzi sobie, jeśli  są na miarę jego możliwości pozwólmy mu więc wykonywać to, co potrafi i być z tego dumnym. Nie sznurujmy dziecku butów, lecz nauczmy go robić to samodzielnie, poczuje się bardziej dorosłe. Nie rozwiązujmy za dziecko zadań, a podajmy wskazówki, poczuje się mądrzejsze. Nie nośmy za dziecko do szkoły plecaka, lecz kontrolujmy, czy nie nosi niepotrzebnych rzeczy, poczuje się silniejsze. A najbardziej pamiętajmy o tym, że najlepiej wychowuje przykład. Możemy wypowiadać różne sądy i opinie, ale nasze dziecko postąpi tak, jak zaobserwuje w naszym postępowaniu. Dzieci są doskonałymi obserwatorami i zawsze zauważą to, co jest dla nich najistotniejsze. Pamiętajmy też, że zawsze nas oceniają.

Niektóre właściwości procesu zapamiętywania.

Pamięć jest procesem odpowiedzialnym za rejestrowanie (a więc zapamiętywanie), przechowywanie oraz odtwarzanie (czyli przypominanie sobie) różnego rodzaju informacji. Proces zapamiętywania przebiega zgodnie z pewnymi stałymi regułami:

1.We wstępnym okresie uczenia się przyrost wiedzy następuje szybko. Początkowe powtarzanie materiału świetnie wpływa na uzyskiwane efekty, znacznie zwiększa ilość zapamiętanych treści. Dalsze powtórzenia przynoszą zmiany coraz mniejsze, aż wreszcie uzyskane efekty stabilizują się na określonym poziomie i nie ulegają podwyższeniu, pomimo dalszych powtórzeń. Różne są przyczyny tego zastoju m.in.: zmęczenie, chwilowe odwrócenie uwagi, osłabienie zainteresowania lub motywacji.

2.Czas jest niezwykle istotny dla procesu zapominania. Stosunkowo najwięcej zapominamy zaraz po wyuczeniu się, a później każdy następny tydzień i miesiąc przynosi coraz bardziej znikome ubytki w pozostałej wiedzy. Przeciętnie w ciągu godziny zapominamy aż 70% tego, czego się nauczyliśmy, a w ciągu 48 godzin 80%.

  Przechowywane przez nas informacje, jeśli nie zostaną utrwalone, mogą dość prędko stać się dla nas w dużej mierze niedostępne. W ciągu 24 godzin najwięcej nowego materiału zostaje zapamiętane bądź zapomniane. Po kilku dniach dziecko, jeśli nie powtórzy wcześniej wiadomości z danej lekcji, musi się właściwie uczyć jej od nowa. Dlatego tak ważne jest aby odrabiać wszystkie lekcje tego samego dnia, które odbyły się w szkole. Na drugi dzień mogą one być powtarzane i utrwalane, a nie przyswajane od nowa. Im wcześniej dziecko przystąpi do powtarzania lekcji po jej zakończeniu, tym mniej będzie potrzebować czasu i mniej włoży w to wysiłku.

3.Niezbędnym elementem skutecznego zapamiętywania jest powtarzanie. Powtórzenia pozwalają przyswoić materiał, oraz utrwalić  treści. O utrwalaniu materiału możemy mówić jednak wówczas, gdy zostanie on przyswojony, a więc gdy nastąpi jego pierwsze bezbłędne odtworzenie. Dalsze powtórzenia służą wtedy rzeczywistemu utrwaleniu przyswojonych treści. Jeśli chcemy, by nasze dziecko dobrze zapamiętało np. treść wiersza, dopilnujmy, by powtórzyło go kilka razy po pierwszym bezbłędnym odtworzeniu. Każda kolejna recytacja będzie mocniej utrwalać w pamięci tekst utworu.

4.Dziecko musi unikać bezmyślnego powtarzania materiału z lekcji wtedy jego nauka będzie efektywna. Nasza pomoc powinna polegać na zadawaniu dziecku pytań dotyczących przeczytanego tekstu, prosić  o wyjaśnienie wybranych pojęć lub zjawisk, podanie do nich przykładu. Z czasem dziecko samo może zacząć uczyć się w ten sposób. Pilnujmy również, by nasze dziecko dzieliło materiał, którego się uczy, pod względem jego treści, a nie np. liczby stron.

5.Bardzo pomocne w procesie zapamiętywania okazuje się również rozłożenie   powtórzeń w czasie. Zadbaj, by Twoje dziecko uczyło się systematycznie. Gdy uczy się czegoś mechanicznie (np. tekstu na pamięć, ortografii), niech powtarza materiał krócej, ale za to regularnie, np. przez pięć dni po 15 minut. Również przygotowania do klasówki lepiej rozpoczynać tydzień wcześniej i poświęcać na nie po pół godziny dziennie, zamiast kilku godzin tuż przed sprawdzianem.

6.Następne ważne zjawiska dotyczące procesu zapamiętywania to efekt pierwszeństwa i efekt świeżości. Wyniki wielu badań wskazują, że istnieje pewna stała kolejność zapamiętywania elementów w zależności od miejsca, jakie zajmują w szeregu. Tak więc w pierwszej kolejności zapamiętywane są z reguły początkowe elementy szeregu, później elementy końcowe, a dopiero w następstwie dalszych powtórzeń elementy środkowe. Najłatwiej zapamiętujemy więc to, co jest na początku i na końcu określonej jednostki czasowej.

7.Do czynników wpływających na stopień zapamiętania wyuczonego materiału należy podobieństwo przerabianych tematów. Jeżeli uczymy się kolejno po sobie dość podobnych rzeczy (np. słówek z dwóch języków obcych), ich podobieństwo będzie zakłócać nasz proces zapamiętywania. Zadbaj o to, by dziecko pamiętało o przerwach w nauce, oraz by w miarę możliwości przerabiało kolejno po sobie przedmioty jak najmniej podobne do siebie.

Drodzy Rodzice

• Rozmawiajcie z dzieckiem o tym, co wydarzyło się w szkole.
• Przeglądajcie zeszyty i prace dziecka, chwalcie, gdy można, gańcie, gdy trzeba.
• Nie krzyczcie na dziecko, gdy czegoś nie umie, ale skonsultujcie z nauczycielem, jak mu pomóc.
• Nie dopuszczajcie do powstania zaległości w nauce, ponieważ  braki w wiadomościach to największy wróg powodzenia szkolnego. Od nich zaczynają się wszelkie kłopoty wychowawcze w szkole i w rodzinie.
• Uczcie swoje dzieci systematyczności i obowiązkowości.
• Wymagajcie, aby dziecko przygotowywało wieczorem potrzebne mu na następny dzień przybory szkolne i pakowało plecak. Nauczy go to dyscypliny, a z jego słownika zniknie słówko: "zapomniałem".
• Pozwólcie dziecku  brać udział w drobnych pracach domowych.
• Zwracajcie uwagę na właściwe wykorzystanie Internetu, który ma być jedynie pomocą w nauce, nie ściągą.
• Skłaniajcie dzieci do czytania początkowo krótkich tekstów, by wdrożyć je do czytania tekstów dłuższych, trudniejszych i oczywiście czytania ze zrozumieniem.

Pamiętajmy, że pomoc dziecku w odrabianiu pracy domowej jest okazją zwiększenia jego szans w szkole i w życiu. Pomagając mu, uczymy go dyscypliny i odpowiedzialności, stwarzamy także możliwość lepszej komunikacji pomiędzy rodzicami, dzieckiem i szkołą. Praca domowa służy przede wszystkim pogłębianiu i utrwalaniu przyswajanego w szkole materiału: jeśli stwierdzimy, że dziecko często lub stale ma problemy ze zrozumieniem poleceń, powinniśmy porozmawiać z nauczycielem lub zwrócić się do pedagoga czy psychologa. Rozmawiając z nauczycielem, powiedz co myślisz na temat pojawiających się problemów. Przyznajmy się także, jeżeli nie wiemy co może być powodem tych trudności.

Współpraca ze szkołą w procesie wychowawczym i dydaktyczny jest bardzo ważna. Tak wychowanie jak i nauczanie nie będzie miało pozytywnych efektów, jeśli wszystkie instytucje biorące udział w wychowaniu, w tym wypadku rodzina i szkoła nie będą reprezentować jednolitego stanowiska w tym zakresie. Dlatego rodzice powinni ściśle współdziałać z nauczycielami, aby ustalić cele i stworzyć jednolity system oddziaływań na dziecko.