Szkoła Podstawowa nr 3 im. Adama Mickiewicza w Kraśniku

Drodzy Rodzice!

 

        W szkole od września 2014 roku wznowiono warsztaty wychowawcze dla Rodziców.

    Na pierwszych zajęciach, które odbyły się 29.09.2014r. zapoznałam Państwa z informacjami, dotyczącymi  rozwoju fizycznego i psychicznego pięciolatka i sześciolatka oraz zakresem umiejętności jakie w tym okresie dziecko powinno posiadać.

     Oceniając rozwój dziecka odnosimy się do norm, które dość sztywno określają co jest prawidłowością, a co nią nie jest. Normy są dla nas pewnego rodzaju ułatwieniem w ocenie rozwoju dziecka. Pamiętajmy jednak, że rozwój każdego dziecka przebiega w sposób charakterystyczny tylko dla tego konkretnego dziecka. Mimo jasno określonych norm rozwojowych między dziećmi występują dość znaczne różnice indywidualne. Obserwując rozwój własnego dziecka traktujcie Państwo zatem przedstawione w tym normy jako pewne wyznaczniki, które opisują cechy dziecka w określonym cyklu rozwojowym. Oznacza to, że ta sama cecha charakterystyczna dla 5-latka u jednego dziecka jest bardziej nasilona, a u innego mniej. Może się również zdarzyć, że umiejętności zdobywane przez dziecko pojawiają się w nieco innym porządku czasowym u jednego dziecka ale nie jest to powód do niepokoju.  Na rozwój dziecka mają wpływ czynniki genetyczne oraz środowiskowe i są one inne w przypadku każdego dziecka. Chcę uwrażliwić Państwa na wyjątkowość Waszego dziecka. Wyjątkowość ta sprawia, że każde dziecko ma swoje indywidualne cechy rozwojowe. Dzieci różnią się charakterem, intelektem, sprawnością fizyczną, rozwojem emocjonalnym i społecznym. I to, że Wasze dziecko nie jest dokładnie takie, jak opisywany typowy 5-latek wcale nie oznacza, że rozwija się ono nieprawidłowo.

I.  Sprawności percepcyjne

 

1. Umiejętności odbioru bodźców płynących ze świata poprzez analizator wzrokowy i słuchowy.

 

    Dziecko 5-letnie coraz lepiej rozpoznaje kształty przedmiotów znajdujących się w jego otoczeniu, ale nie ujmuje jeszcze wielkości i proporcji tych przedmiotów. Oznacza to, że w rysunkach dziecka brakuje perspektywicznego ujmowania przedmiotów. Zaczyna ono coraz lepiej rozpoznawać kształt liter oraz cyfr, największą trudność sprawiają mu litery o podobnym kształcie np. : M i W i zdarza się, że nawet do 7 roku życia pisze wiele liter tak, jak w lustrzanym odbiciu (p, g, d, b). Wzrasta sprawność kopiowania figur geometrycznych (koło, kwadrat). W tym czasie zaczyna kopiować literki i cyfry. Jednocześnie dzieci opanowują nazwy kolorów i poprawnie stosują je w odniesieniu do barw podstawowych. Wzrasta wrażliwość słuchowa w zakresie słuchu muzycznego i fonematycznego. Dziecko umie naśladować słyszane głosy z otoczenia, wyodrębnić głoski w wyrazie zwłaszcza na początku wyrazu. Różnicuje wyrazy z opozycjami kos-koc, płotek-młotek, pies-piec, ząb- dąb i odróżnia jedna głoskę od drugiej. Powoli dzieli wyrazy na sylaby. Pięciolatki są zdolne do utrzymania tonacji, rytmu i melodii wypowiedzi.

 

2. Orientacja w czasie i przestrzeni.

    Orientacja w czasie ujawnia się w uświadomieniu sobie kolejności występowania zdarzeń, umiejętności ich przewidywania, określania czasu ich trwania oraz określania relacji czasowych. Dziecko 5-letnie używa słów do określania czasu. Rozumie znaczenie następstwa czasu, np. dziś, jutro, rano, wieczorem. Dzieci używają słowa w trzech znaczeniach: pora na wykonanie czegoś (czas już wstawać), okres w którym coś się dzieje (kiedy bawiliśmy się z chłopcami), rachuba czasu (czas w biegach, w sporcie).

    Orientacja w przestrzeni wiąże się z rozpoznawaniem miejsc oraz ustaleniem relacji między przedmiotami w tych miejscach (np. kuchnia i jej wyposażenie). Dzieci pięcioletnie opanowują słowa określające relacje przestrzenne takie jak: wysoko, daleko, góra, dół, obok, nad, pod, przed, za. Większe trudności sprawiają im określenia przód, tył oraz wewnątrz. Lepiej rozumieją komunikaty z tymi słowami gorzej samodzielnie się nimi posługują. W tym okresie zaczyna kształtować się orientacja prawo-lewo.

 

3. Pamięć

    Zdolności pamięciowe dzieci znacznie zmieniają się w średnim  wieku przedszkolnym. Zmiany te dotyczą wzrostu pojemności pamięci, powiększania się wiedzy o przedmiotach, które są  zapamiętywane oraz pojawieniu się skuteczniejszych strategii zapamiętywania, Dzieci stopniowo zaczynają stosować kategorie znaczeniowe np. zwierzęta pojazdy i dzięki temu zapamiętują więcej elementów. Pięciolatki zauważają, że łatwiej zapamiętać krótka listę niż długą, ale wciąż mają tendencję do przeceniania swoich możliwości zapamiętywania.

   U dzieci  w okresie przedszkolnym dominuje pamięć konkretno-obrazowa i rozwija się pamięć słowna. Typowa jest pamięć mechaniczna, czyli dosłowne zapamiętywanie tekstu. Powoli rozwija się pamięć logiczna polegająca na zrozumieniu materiału i umiejętności opowiadania treści własnymi słowami.

     Dziecko zapamiętuje wiele szczegółów, ale zdarza się, że pomija cechy istotne i sens ogólny. Stopniowo kształtuje się pamięć dowolna, czyli świadoma chęć zapamiętywania.

 

4. Myślenie

     Podstawowymi czynnościami myślowymi dziecka są: porównywanie, szeregowanie i klasyfikowanie. W okresie średniego dzieciństwa  podlegają one intensywnej transformacji.

     Już pod koniec wczesnego dzieciństwa dziecko potrafi zestawić  obok siebie przedmioty tej samej klasy. Dzieci pięcioletnie wybierają elementy z zestawu  np. patyczki i układają je według wzrastającej wielkości. Potrafią jednak zestawić obok siebie tylko sąsiadujące ze sobą elementy.

    Kształtują się wyobrażenia przedliczbowe, takie jak: pierwszy, ostatni, pośrodku, większy i mniejszy.  Dziecko rozpoczyna liczenie przedmiotów.  Na tej podstawie dokonuje także klasyfikacji przedmiotów oraz tworzenia i porównywania zbiorów.

    Dziecko 5-letnie jest zdolne do rozumowania przyczynowo-skutkowego, często korzysta przy tym ze swoich doświadczeń.  Potrafi także ułożyć  historyjkę obrazkową. 

    5-latek zaczyna  odróżniać myślenie od innych form aktywności i wie, że jest ono czynnością  wewnętrzną. Dostrzega, że przekonania poszczególnych osób na temat rzeczywistości mogą się różnić między sobą. Zaczyna  rozumieć metafory, żarty i kłamstwa.

     W wieku przedszkolnym  kształtują się i rozwijają u dziecka uogólnienia.  Jest to pierwszy szczebel tzw. myślenia oderwanego od konkretnej sytuacji i czasu, co umożliwia  dziecku znacznie wyższy poziom obcowania z ludźmi i wzajemnego przekazu informacji.  Dziecko zaczyna myśleć kategoriami ogólnych wyobrażeń. Przechodzi więc z myślenia egocentrycznego  ( ujmowania świata z własnego punktu widzenia i nieliczenie się z realnymi właściwościami tego świata) do myślenia intuicyjnego, wyobrażeniowego (liczy się z obiektywnymi cechami przedmiotów i zjawisk). Dzięki temu rozwija się wyobraźnia dziecka.

 

     Na spostrzeganie dziecka zniekształcająco mogą oddziaływać emocje. W wieku 5 lat  dziecko bowiem bardzo intensywnie przeżywa swoje doznania. Jednocześnie emocje wypływają dodatnio na koncentrację na wykonywanym zadaniu i wzmacniają chęć poradzenia  sobie z przeszkodami stojącymi na drodze do realizacji zadania.  W tym okresie wydłuża się również czas,  w jakim dziecko jest w stanie koncentrować się na danym zadaniu.  Dziecko nabywa umiejętność eliminowania zbędnych bodźców zewnętrznych, dzięki czemu staje się jakby  „głuche” na to co się dzieje dookoła. Zdarza się, ze nie reaguje na polecenia, co bywa interpretowane  jako wyraz jego nieposłuszeństwa i uporu.

   Myślenie dziecięce  w tym okresie cechuje: animizm i antropomorfizm, czyli „ożywienie” i „uczłowieczenie” przedmiotów, zjawisk i zdarzeń.

 

5. Zabawa symboliczna i rysunek symboliczny.

    U pięciolatka rozwija się umiejętność myślenia o przedmiotach bez bezpośredniego kontaktu z samym przedmiotem. Pojawia się zdolność do działań symbolicznych, co znajduje odzwierciedlenie  w zabawie oraz rysunku. Dziecko zaczyna wyrażać siebie oraz swoje przeżycia przy pomocy symboli.

   W zabawie pojawiają się rekwizyty , które zastępują przedmioty (np. pudełka „udają” domy).  Rozpoczynają się zabawy w dom, miasto itd. Często dzieci zaczynają odgrywać role. Zabawy przyczyniają się do zrozumienia przez dziecko ról społecznych, jakie pełnią  osoby dorosłe. Dzieci przyjmują te role zgodnie z płcią : dziewczynki odgrywają głównie role kobiece. Odgrywając role społeczne  dziecko nie tylko poznaje społeczne ramy danej roli, ale także eksploruje  własna tożsamość płciową. Zabawa staje się okazja do nawiązywania i rozwoju kontaktów społecznych z rówieśnikami. Rówieśnicy podczas wspólnej zabawy czują się bardziej odpowiedzialni za wspólne działania i cel zabawy, niż w trakcie zabawy z dorosłym, kiedy to on decyduje o przebiegu zabawy. Dzieci stopniowo są bardziej zdolne do zabaw zespołowych, które zastępują zabawy indywidualne, samotne. 

   Zabawy tematyczne z wykorzystaniem symboli wymagają od uczestników  negocjonowania i kompromisu, co przyczynia się do kształtowania umiejętności społecznych w grupie.

   W rysunku dziecka dominuje stadium przedschematyczne. Jest to stadium bardzo ważne, ponieważ w tym czasie dokonuje się rozwój symbolicznego przedstawiania rzeczywistości.  Dziecko znajduje symbole, znaki typowe dla przedstawiania np. człowieka, co jest oczywiście zależne od kontekstu  kulturowego. Pierwszym symbolem, jakie dziecko tworzy jest człowiek. Najpierw rysuje tzw. „głowonogi”- koło oznacza głowę, 2 pionowe kreski nogi. Sukcesywnie wzbogaca ten schemat- dorysowuje ręce, w okolicy nóg rysuje coś co przypomina brzuch, w pewnym momencie rysuje tułów.  Ma miejsce egocentryzm dziecięcy- dziecko przedstawia siebie większe od drzew, domu , samochodu itp. Występuje słaby związek między barwą wybraną dla danego przedmiotu a jego rzeczywistym kolorem. Pod koniec tego okresu dziecko rysuje obrazki o określonej tematyce. Analiza rysunku wykazuje, ze dziecko pojmuje przestrzeń jako coś, co znajduje się wokół niego- jest to tak zwana „przestrzeń cielesna”.

 

Przykładowe testy, które możecie Państwo wykorzystać:

 Jakie umiejętności nabyło twoje dziecko w wieku 5 lat?

(oceń w skali od 1 do 5)

1- oznacza brak umiejętności

2- umiejętność jest jeszcze słabo ukształtowana

3- umiejętność czasem  jest bardzo wyraźna , ale zdarza się jeszcze, że dziecko niewłaściwie z niej korzysta

4- umiejętność opanowana w stopniu dobrym

5- bardzo dobrze opanowana  umiejętność, widoczna w wielu sytuacjach.

Czyta pojedyncze litery lub słowa                                    1   2   3   4   5

 

Rozpoznaje podstawowe kolory i

prawidłowo stosuje je w rysunkach                                   1   2   3   4  5

 

Zapamiętuje adresy i numery telefonów                            1    2  3   4  5

Liczy do 10                                                                        1   2   3   4  5

 

Potrafi napisać cyfry od 1-5                                             1   2   3   4   5

 

Rozumie znaczenie przeciwieństw i podobieństw           1   2   3   4   5

 

Rozumie znaczenia następstwa czasu

np. dziś, jutro, rano, wieczorem                                       1   2   3   4   5

 

Odróżnia fantazję od rzeczywistości                                1   2   3   4   5

 

Zapamiętuje opowiadane historie

 i chce żeby je kontynuować                                              1   2   3   4  5       

 

Jego zabawy są coraz bardziej rozbudowane, 

a rekwizyty otrzymują funkcję symboli                            1   2   3   4   5

 

Potrafi napisać swoje imię                                                1   2   3   4   5

 

Umie pogrupować przedmioty np. wg wielkości             1   2   3   4   5

 

Klasyfikuje zbiory według cech jakościowych                 1   2   3   4   5

 

Waży za pomocą wagi szalkowej

(trzeba dodać-za mało, trzeba odsypać-za dużo)              1   2   3   4   5 

 

Używa nazw figur geometrycznych

 (koło, kwadrat, prostokąt)                                                1  2   3   4    5

 

Rozpoznaje kierunek- w lewo, w prawo                          1   2   3   4   5

 

Sprawnie składa papier po przekątnej wg wzoru              1   2   3   4   5

 

Składa rozcięty obrazek                                                    1   2   3   4   5

 

Wykonuje proporcjonalnie kopie figur geometrycznych  1   2   3   4   5

 

Potrafi przerysować figurę o ostrych kątach

(np. trójkąt)                                                                        1   2   3   4   5

 

Umie szczegółowo opowiedzieć zdarzenie,

 program telewizyjny                                                        1   2   3   4   5

 

Koncentruje się na wykonywanej czynności                    1   2   3   4  5

 

 

II. „Rozwój społeczno-emocjonalny jak kontaktuję się z innymi, jak się bawię oraz jak radzę sobie z moimi emocjami”

 

       Pomyślny rozwój przebiegu poznawczego dziecka nie jest równoznaczny z osiąganiem przez niego sukcesów szkolnych, a jedynie stwarza dobre podstawy do efektywnej nauki. W tym procesie niemniej ważny jest odpowiedni poziom rozwoju społeczno-emocjonalnego. Decyduje on o stopniu samodzielności, zaradności, chęci nawiązywania kontaktów z nauczycielami i kolegami oraz o możności porozumiewania się i współdziałania w zabawie, a także w wykonywaniu zadań. Dziecko łatwiej podporządkowuje się wymaganiom, rozumie polecenia kierowania do całej grupy.

     W okresie przedszkolnym zmianie ulega stosunek dziecka do samego siebie i innych ludzi. Następuje poszerzenie kontaktów społecznych dziecka, najpierw w stosunku do ludzi dorosłych, a potem rówieśników. Rozwijają się takie umiejętności społeczne jak: nawiązywanie i podtrzymywanie kontaktu z innymi, współdziałanie, coraz lepsza trafność spostrzegania społecznego i idąca za tym zdolność rozpoznawania i uwzględniania w swoich działaniach punktu widzenia drugiej osoby. Rozwija się poczucie tożsamości. Wiążą się z nim zaimki „mój”, „mnie”, „ja”.

   W wieku przedszkolnym dzieci rozumieją niezwykły charakter kontaktu społecznego, jakim jest przyjaźń. Przyjaciel jest wyróżniany w zabawie jako partner zabawy, przyjaciele dzielą się zabawkami , do przyjaciela kierowane są prośby, pozdrowienia, przyjaciele częściej przebywają ze sobą . Wczesne przyjaźnie charakteryzuje jednak tymczasowość i brak trwałości. W konfliktach dzieci zaczynają rozumieć sens przeprosin, ale częściej  winą za konflikt obarczają inne dziecko.

    Dziecko 5-letnie odczuwa empatię  w stosunku do innych cierpiących osób, a także bohaterów bajek i filmów. Pojawia się współczucie.

   Dziecko  w wieku 5 lat cechuje też coraz większa wrażliwość na opinie dorosłych, liczenie się z ich oceną zarówno pozytywna jak i krytyczną, obowiązkowość i pewien stopień  odpowiedzialności za wykonywane zadanie. Dziecko przed 6 rokiem życia powinno osiągnąć przynajmniej minimalny poziom kompetencji społecznych- jest to bardzo istotne dla jego późniejszego dopasowania społecznego.

   Pięciolatki coraz lepiej rozumieją swoje emocje własne i innych osób, zdobywają zdolność wyrażania własnych emocji. Potrafią też przewidzieć w zabawie, co może zrobić rówieśnik przejawiający określone emocje. Nabywają umiejętności zaradczych, które pozwalają im manipulować zachowaniami i uczuciami innych przez wyrażanie własnych emocji, np. przytulanie. Wzrastająca świadomość sprawia, że wybuchy złości stają się coraz rzadsze. Znaczący wpływ mają w tym względzie dorośli, którzy zachęcają dziecko do wyrażania swoich emocji w sposób społecznie akceptowany.

       W tym okresie kształtuje się zatem zdolność samokontroli , która pozwala dziecku bardziej panować nad takimi zachowaniami jak płacz, gwałtowne wzruszenie , wypowiadanie się w nieodpowiednich momentach. Pojawiają się takie emocje jak :duma, wstyd, poczucie winy, zazdrość czy zakłopotanie. Staje się to podstawą do kształtowania moralności dziecka oraz jego sumienia.

       Dzieci stają się coraz bardziej świadome znaczenia porażki i mogą cierpieć z powodu niekorzystnych porównań z innymi. Dziecko w tym okresie nie jest jeszcze w pełni dojrzałe emocjonalnie. Uczucia dziecka w tym okresie zaczynają dopiero nabierać społecznego charakteru. Należy więc spodziewać się, że obok reakcji kontrolowanych mogą jeszcze pojawiać się reakcje gwałtowne i nieadekwatne.

   Dziecko w wieku 5 lat rozumie narzucane mu przez dorosłego zasady: 5-latek uważa jednak, że nie są dopuszczalne żadne odstępstwa od reguły. W sytuacji kiedy ktoś złamie regułę przez pomyłkę domagają się dla niego kary i nie biorą pod uwagę intencji sprawcy. Liczy się materialna wielkość czynu np. większa kare powinno ponieść  dziecko, które stłukło 5 filiżanek przez nieuwagę niż to, które stłukło jedną.

     W ostatniej fazie wieku przedszkolnego gwałtowne rozbudowywane jest doświadczenie społeczne dziecka dzięki wchodzeniu w inne niż rodzina grupy społeczne. W tym okresie dochodzi do stopniowego zmniejszania się roli rodziny w zaspokajaniu podstawowych potrzeb dziecka, wzrasta natomiast rola innych osób i grup, głównie rówieśników, co rozszerza  zainteresowanie dziecka poza najbliższe otoczenie. Proces ten przyśpieszają masmedia.

   Należy zaznaczyć, że w ogólnym rozwoju dziecka sfera emocjonalna jest najbardziej delikatna i wrażliwa. Wymaga większej uwagi ze strony dorosłych. Bardzo trudno kształcić ją przez planowe i racjonalne działanie.

 

 

Jakie umiejętności nabyło dziecko w wieku 5 lat?

(skala oceny od 1 do 5)

                               

1- oznacza brak umiejętności

2- umiejętność jest jeszcze słabo ukształtowana

3- umiejętność czasem  jest bardzo wyraźna , ale zdarza się jeszcze, że dziecko niewłaściwie z niej korzysta

4- umiejętność opanowana w stopniu dobrym

5- bardzo dobrze opanowana  umiejętność, widoczna w wielu sytuacjach.

 

 

Bardziej stabilny emocjonalnie                          1   2   3   4   5

 

Przyjacielski                                                       1   2   3   4   5

 

Związany emocjonalnie z mamą                        1   2   3   4   5

 

Chętny do współpracy                                        1   2   3   4   5

 

Posłuszny  w wielu sytuacjach                          1   2   3   4   5

 

 Samodzielnie wymyśla zabawy                         1   2   3   4   5 

 

Chętnie bawi się z dziećmi                                  1   2   3   4   5

 

Bywa nieśmiały                                                   1   2   3   4   5

 

Lubi się popisywać siłą, zręcznością                   1   2   3   4   5

 

Zaczyna się wstydzić „nie patrzcie się,

 kiedy się rozbieram”                                            1   2   3   4   5

 

Lepiej panuje nad swoim zachowaniem              1   2   3   4   5

 

Zależy mu na uznaniu dorosłych                         1   2   3   4   5

 

Pokazuje uczucia                                                  1   2   3   4   5

 

Stara się zrealizować cel, który postawił sobie ,

np. zbudowanie wieży z klocków                         1   2   3   4   5

 

Lubi przebywać w domu                                      1   2   3   4   5

 

Zadaje pytania na temat śmierci                           1   2   3   4   5

 

Dba o swoich przyjaciół                                       1   2   3   4   5

 

Czasem krytykuje lub zawstydza inne

 dzieci, wytykając im błędy                                   1   2   3   4   5

 

Rozumie dowcipy, lubi zabawiać dorosłych         1   2   3   4   5

 

III. Rozwój fizyczny i motoryczny- biegam i rysuję”

 

   Początek okresu średniego dzieciństwa wyznaczają wyraźne osiągnięcia w rozwoju somatycznym i motorycznym. Dziecko  wkraczające w ten okres ma wszystkie zęby mleczne, swobodnie porusza się chodząc i biegając, jest dość samodzielne w zakresie samoobsługi.

     Zmiany dotyczące wzrostu i wagi ciała nie są już tak intensywne jak w poprzednim okresie. Wyraźne zmiany zaznaczają się w proporcjach części ciała :następuje wydłużenie ciała pod wpływem szybszego rośnięcia kończyn. Około 5 roku życia nieznacznie powiększa się mózgowa część czaszki, natomiast rozrasta się część twarzowa.

    Dziewczynki rozwijają się szybciej niż chłopcy. Dzieci wychowywane w dobrych warunkach (pod względem odżywania ) są wyższe w porównaniu z dziećmi wychowanymi w gorszych warunkach, a różnice te nie są tak widoczne w wielu krajach uprzemysłowionych. Dzieci, które chorują- rosną wolniej. Nieodpowiednia opieka może spowodować znaczne odchylenia od norm wzrostu i wagi, jednak przy odpowiedniej pielęgnacji u dzieci tych szybko następuje samo korekta rozmiaru ciała.

   W 5 roku życia obserwuje się wzrost sprawności motorycznej. Opanowane już ruchy i czynności ulegają wyraźnemu doskonaleniu, pojawiają się nowe umiejętności; proste ruchy łączone są w kombinacje  ruchowe. Dziecko 5-letnie swobodnie chodzi i biega ; opanowuje złożone czynności ruchowe  takie jak: bieg i skok, bieg i kopnięcie piłki, chwyt i  rzut piłką. Zwykle opanowuje kilka czynności ruchowych jednocześnie. Uczy się jeździć na łyżwach, rolkach, rowerze, tańczyć, pływać, wspinać się na drzewa. Duża potrzeba ruchu, zwana „głodem ruchu” powoduje , że dziecko jest bardzo ruchliwe. Nie potrafi długo skupić się na jednej czynności, toteż często zmienia rodzaj zajęcia ruchowego. Z tej samej przyczyny nie jest w stanie przez dłuższy czas towarzyszyć czynności dorosłego. Niemniej jednak dziecko 5-letnie zwraca coraz częściej uwagę na efekt własnych działań i przeżywa radość z osiągnięć ruchowych. Sukcesy zaś skłaniają je do wielokrotnego powtarzania czynności sprawiającej przyjemność, co sprzyja uczeniu się ruchów.

       Ważną rolę w uczeniu ruchów odgrywają wzorce z otoczenia dziecka. Kulturowe uwarunkowania wzmacniają także zaznaczające się w tym okresie zróżnicowanie ruchów związane z płcią. Chłopcy uzyskują lepsze wyniki niż dziewczynki w czynnościach, które wymagają większej energii i siły (bieganie, skakanie w dal, rzucanie piłką, kopanie). Dziewczynki zaś przewyższają chłopców w sprawnościach motorycznych, które wymagają równowagi  i rytmiczności  (np. skakanie na składance ) oraz precyzji (rysowanie, pisanie).

 

 

Jakie umiejętności nabyło dziecko w wieku 5 lat? 

(ocena w skali od 1 do 5)

 

1- oznacza brak umiejętności

2- umiejętność jest jeszcze słabo ukształtowana

3- umiejętność czasem  jest bardzo wyraźna , ale zdarza się jeszcze, że dziecko niewłaściwie z niej korzysta

4- umiejętność opanowana w stopniu dobrym

5- bardzo dobrze opanowana  umiejętność, widoczna w wielu sytuacjach.

 

Może tracić pierwsze mleczaki                                  1   2   3   4   5

 

Rozróżnia prawą i lewą stronę                                   1   2   3   4   5

 

Pisze parę liter                                                            1   2   3   4   5

 

Rysuje postać człowieka z użyciem

co najmniej 10 szczegółów                                        1   2   3   4   5

 

Używa sztućców, kroi nożem                                    1   2   3   4   5

 

Jest sprawny fizycznie

(uprawia sport i preferuje zabawy ruchowe)             1   2   3   4   5

 

Wiąże buty                                                                1   2   3   4   5

 

Tworzy rozbudowane budowle z klocków                   1   2   3   4   5

 

Potrafi się umyć, ubrać, zjeść , skorzystać z

toalety samodzielnie                                                    1   2   3   4   5

 

Jeździ na 4-kołowym rowerze,

czasem na 2-kołowym                                                 1   2   3   4   5

 

Umie wycinać nożyczkami po zaznaczonej linii         1   2   3   4   5

 

Skacze na skakance                                                     1   2   3   4   5

 

Próbuje wykonywać skomplikowane ćwiczenia

gimnastyczne, np. stawać na głowie                            1   2   3   4   5

 

Koloruje obrazki nie wychodząc za linię                     1   2   3   4   5

 

Skacze na jednej lub drugiej nodze naprzemiennie      1   2   3   4   5

 

IV. „Rozwój mowy „

 

1. Zarys prawidłowego przebiegu rozwoju mowy

      Rozwój mowy nie przebiega identycznie u wszystkich dzieci. Jest on uwarunkowany genetycznie i uzależniony od wpływu środowiska oraz od psychofizycznego rozwoju dziecka. Wyodrębnia się cztery podstawowe okresy w rozwoju :okres melodii, wyrazu, zdania i swoistej mowy dziecięcej.

 

• Ø Okres melodii (od urodzenia do 1 roku życia dziecka)

1. Krzyk nieuświadomiony- w ten sposób dziecko komunikuje się ze światem, gdy jest np. głodne, mokre lub coś je boli ;

2. Krzyk celowy, świadomy –powoduje, że pojawia się bliska dla dziecka osoba;

3. Głużenie (2-3 miesiąc) – wydawanie różnego rodzaju dźwięków nieartykułowanych ,dzięki nim dziecko ćwiczy narządy artykulacyjne :język, wargi , podniebienie;

4. Gaworzenie (6-7 miesiąc )- powtarza dźwięki zasłyszane z otoczenia np. pap a, ba ba, ma ma, jest to pewnego rodzaju ćwiczenie słuchu;

5. Aktywne reagowanie na mowę (7-8 miesiąc)- dziecko poznaje różne przedmioty i zaczyna reagować na ich nazwy;

6. Około 1 roku życia dziecko rozumie już dużo, a poprawnie wymawia samogłoski : a, e , i oraz spółgłoski :m, b, n, d, t.

 

• Ø Okres wyrazu (między 1 a 2 rokiem życia )

 1. Poprawne używanie prawie wszystkich samogłosek  z wyjątkiem nosowych (ą, ę) oraz wymawianie spółgłosek takich jak : p, pi, b, m, t, d, n, k, j, ś, ź, ć, dź, ch ; pozostałe głoski są przez dziecko zastępowane innymi o zbliżonym miejscu artykulacji ; w tym okresie dziecko upraszcza zbiegi spółgłoskowe do jednej spółgłoski zazwyczaj zwartej ,np. kwiaty- katy, kaczka- kaka, itp;

2. Mowa dziecka charakteryzuje się jednowyrazowymi wypowiedziami ;

3. Dziecko w tym okresie zna nawet 300 słów.

 

• Ø Okres zdania (między 2 a 3 rokiem życia )

1. Pojawiają się pierwsza zdania, od bardzo prostych po 4-5 wyrazowych;

2. Dziecko powinno prawidłowo wymawiać  głoski : p ,b, m, pi, bi, mi, f, w, fi, wi, k ,g ,ch ,t, d, n, l oraz samogłoski nosowe.

 

• Ø Okres swoistej mowy dziecięcej (między 3 a 7 rokiem życia )

1. Zasób słownictwa dziecka jest wciąż wzbogacany;

2. Rozwijają się umiejętności budowania zdań złożonych;

3. Dalszy rozwój artykulacji ;

 - w wieku 4 lat dziecko wymawia już –s, z, c, dz; może zastępować nimi głoski sz, ż, cz, dż, głoska r może być zastępowana  głoską l;

      - w wieku 5-6 lat – sz, ż, cz, dż, r;

      - w wieku 7 lat, dziecko powinno mieć już utrwaloną poprawną wymowę wszystkich głosek oraz opanowaną technikę mówienia.

       Analizując okresy rozwoju mowy zauważamy, iż dziecko przyswaja wymowę poszczególnych głosek stopniowo. Słownictwo i gramatyka są opanowywane w ten sam sposób.

 

Najczęściej występujące wady wymowy u dzieci :

- sygmatyzm-  nieprawidłowa artykulacja spółgłosek detalizowanych: s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż,  ś, ź, ć, dź;

-rotacyzm- zaburzona artykulacja głoski r;

- kappacyzm- nieprawidłowa realizacja głoski k;

- gammacyzm-  nieprawidłowa realizacja głoski g,

- lambdacyzm-  nieprawidłowa realizacja głoski l,

 - mowa bezdźwięczna- ubezdźwięcznianie.

V. „Co możesz zrobić jako Rodzic aby wspierać rozwój dziecka?”

- okazuj bezwarunkową miłość,

- wyrażaj swoją miłość słowami,

- bądź przykładem w takich sytuacjach jak konflikty interpersonalne, swoim zachowaniem pokazuj jak je rozwiązywać bez agresji,

- ograniczaj przywileje i wprowadzaj zasady, dzięki którym wyznaczysz granice zachowania dziecka,

- podkreślaj pożądane zachowania takie jak : wyrażanie złości bez wybuchu agresji,

- pobudzaj dziecko do niezależności przy odrobinie pomocy,

- pomagaj dziecku poznać siebie i nazwać uczucia własne oraz innych osób,

- pomagaj dziecku uświadomić sobie własny temperament (na przykład wpadanie w złość)

- stopniowo pozwalaj dziecku na zmierzenie się z przeciwnościami poprzez rozmowę lub przygotuj je na takie przeciwności poprzez czytanie bajki terapeutycznej,

- pobudzaj dziecko do okazywania empatii i ucz je robienia czegoś dla innych ludzi,

- pokazuj dziecku gdzie może szukać pomocy w sytuacji trudnej,

- pokazuj jak przejąć odpowiedzialność za swoje zachowanie,

- akceptuj błędy i niepowodzenia i stwarzaj szansę do poprawy.

 

Podsumowanie

   Przedstawione w tym artykule prawidłowości rozwojowe okresu średniego dzieciństwa mają ułatwić Państwu ocenę rozwoju własnego dziecka.

   Ukazane w tym artykule sfery rozwoju umysłowego, emocjonalno-społecznego, fizycznego i mowy są niezwykle istotne w nabywaniu umiejętności szkolnych takich jak: czytanie, pisanie, liczenie, zapamiętywanie, rozumienie poleceń, współpraca w grupie, radzenie sobie z sytuacjami trudnymi jak np. konflikty rówieśnicze. Niezwykle ważne jest poczucie kompetencji i właściwe poczucie własnej wartości, bo to one są gwarantem dobrego startu.

   Ważne jest, aby szanować dziecko i akceptować takim, jakie jest. Poczucie bycia akceptowanym daje dziecku siłę do dalszego rozwoju, pokonywania słabości i kształtowania własnej tożsamości.

                                

                                 Opracowała: Jolanta Nowicka – pedagog szkolny

 

Bibliografia

1. Budikova J. (2006) Jak przygotować dziecko na spotkanie ze szkołą? Gliwice, Helion.

2. Harwas- Napierała B., Trempała J. (2001), Psychologia rozwoju człowieka. Warszawa, PWN.

3. Michalak R., Misiorna E. (2006) Konteksty gotowości szkolnej. Warszawa , CMPPP.

4. Rodak H., Terapia dziecka z wadą wymowy. Warszawa 2002.

5. Vasta R., Haiti M., Miller S. ,(1995)  Psychologia dziecka. Warszawa WSiP.